Voorbeelden gaslighting 

Enkele gaslighting voorbeelden privé en op het werk

In de jaren dertig is er een film gemaakt genaamd Gaslight,  waarin een manipulatieve man zijn vrouw laat geloven dat ze gek is door kleine aanpassingen in huis te manipuleren en haar ervan te overtuigen dat ze dingen verkeerd ziet, hoort en voelt. Deze vorm van psychologische manipulatie, bekend als gaslighting, zaait enorme twijfel bij iemand  over hun eigen realiteit en persoonlijke waarheid.

Gaslighting komt in alle vormen voor. In de samenleving, familie en gezin, vrienden, binnen organisaties en in relaties. Het is lastig om gaslighting te herkennen.

Hier volgen enkele praktijksituaties vanuit mijn praktijk:

Voorbeelden gaslighting in relaties

Gaslighting voorbeelden in relaties zijn er in overvloed. Je vertelt als invoelend persoon enthousiast over een idee dat je wilt gaan aanpakken voor jullie nieuwe huis. Je vriend reageert met een glimlach en antwoordt:

“Dat is echt heel leuk weet je dat je zo denkt, maar vorige keer bleek dat jouw idee niet goed te werken. Dat moet je niet willen voor jezelf, de vorige keer werd je helemaal overstuur. Jij loopt meestal nogal hard van stapel. Het is fijn dat je denkt dat je daar goed in bent, maar als ik realistisch ben, ben jij niet het type voor dit soort ideeën. Ik heb een ander voorstel waar je mij beter mee kunt helpen. Zullen we dat  gewoon anders eerst aanpakken?”

Hier zou jij de conversatie moeten stoppen waarbij jij je bewust wordt dat je idee je wordt afgenomen. Je vertelt wat dit met jou doet. Dat je bijvoorbeeld een  punt maakt wat deze  uitspraak voor jou betekent.

Wat betekent het voor jou dat je enthousiasme wordt ontkracht? Dat de focus van het gesprek ineens wordt omgekeerd?  Dat is het waard om hem mede te delen.

Dat lukt niet hoor ik je zeggen – toch wel: jij pakt de regie en je weigert mee te gaan  – je neemt wat afstand van de zaak en bekijkt wat er nu eigenlijk gebeurd.

Je gaat door nét zolang totdat hij jou hoort. Kan maanden duren. Blijf standvastig. Maar ook begrijpt. Maar anders niet. Dan weet je meer, heb je kennis opgedaan over jezelf en hem die je kunt leren toepassen.

Uiteraard is dit uitermate lastig indien je jezelf kwijt bent. Maar zeker dat dit lukt, na een grondig adviesgesprek  bij mij.  Met name indien jij je safe space in jezelf gaat ervaren binnen mijn leerprogramma’s is dit appeltje eitje.

Gaslighting voorbeelden in werk

Mark, een 24-jarige werknemer  raakte  in de war vanwege het gedrag van zijn manager, Emily. Ze was 44 jaar oud, was een professionele verschijning. Zij leek het anderen graag naar de zin te maken. Pleasen heet dit  in de volksmond.

Dat deed zij zonder te  vragen of die ander dat ook  wilde.

Een goed voorbeeld van iemand die bij mij kwam was  Mark.

Emily begon van  Mark kleine taken  over te nemen die eigenlijk binnen zijn werk hoorde.  Ze vond Mark sympathiek, gevoelig en hij voelde zich bevoorrecht door haar. Ze complimenteerde hem vaak.  Blijkbaar had hij een streepje voor had op de rest en dat voelde voor hem goed.

Maar de taken hoorden bij zijn werk, waardoor hij zich ongemakkelijk ging voelen en de zaken wilde terugdraaien. Zij was echter wel zijn manager en leek niet zo toegankelijk voor feedback. Hij twijfelde. Maar hij vond dit voortrekken naar collega’s niet zo kunnen en het ging hem benauwen.  Emily reageerde als volgt:

“Ik ontneem jou wat zaken omdat ik zie dat het jou anders te veel wordt. Je vader is pas overleden. Je hebt altijd een perfecte inzet, waardoor ik je alleen maar help om zo beter te worden. Je doet het veel  beter dan de rest. Trek het je niet zo aan.

 Je bent nu gewoon overgevoelig. Als je niet openstaat voor mijn ondersteuning maak je het jezelf alleen maar lastig. Hoe kan ik je anders helpen?  Je kunt beginnen om wat steviger in je schoenen te staan. Wees gewoon een beetje positiever.  Dat mis ik wel de laatste tijd.”

Dit is hét signaal om stil te staan.  Je raakt namelijk verward. Je verliest jezelf – niet voor niks.  In mijn sessies is dat altijd het kantelmoment.

Maar Mark dacht dat zij gelijk had en ging door. Hij wilde niet dat zij teleurgesteld zou raken in hem – de afhankelijkheid die nu ontstaat in zo een  toxische relatie is kenmerkend. Daarmee werd Mark onbewust  medeverantwoordelijk om deze dynamiek te laten voortbestaan – zo wist hij pas later  via mij toen hij zich geen slachtoffer meer voelde.

Tijdje later gaf hij naar collega’s aan dat hij niet zo blij was met Emily. Deze berichten kwamen haar wel ter ore.

Emily hield niet van dit soort kritiek en focuste zich op zijn prestaties. Ze kreeg hier meer en meer kritiek op. Zelfs toen hij wist dat hij goed werk had geleverd hield ze de pik op hem. Hij schaamde zich  voor haar, zij had het altijd zo goed voor na zijn privé situatie?

Kleine foutjes werden subtiel door haar benoemd en gebruikt als bewijs dat hij niet zo heel erg veel in huis had als zij dacht.

Hij voelde zich eindeloos rot. Wanneer hij zich verdedigde, draaide zij de focus van het gesprek om en maakte ze hem aan het twijfelen over zijn eigen gedachten. Bedoelde ze het nu goed of niet? Gekkenhuis.

Op een gegeven moment ontdekte hij aan de hand van een adviesgesprek met mij dat hij in een ziekmakend patroon terecht was gekomen. Ook daarvoor schaamde hij zich naar de buitenwereld.   Dat duurde best even, die erkenning.

De druppel was een project waar hij aan had gewerkt en Emily beschuldigde hem ervan dat hij nalatig was geweest. Ze gaf aan dat hij geluk had dat ze hem er niet uit zette. Hij was verbijsterd en had het gevoel helemaal gek te worden. Dat was het moment dat hij zich ziek meldde.

Dankzij mijn counseling duurde het niet lang voordat Mark besefte wat er echt aan de hand was. Hij zag in hoe zij zijn behoeften negeerde en hem liet twijfelen over eigen gedachten. Ze gebruikte heel subtiele manipulatieve technieken in een voor hem kwetsbare periode, met als doel hem het gevoel te geven dat hij niet goed genoeg was en hem afhankelijk te maken.

Tegelijkertijd deed ze alsof ze het beste met hem voor had.

Deze tweespalt is een typisch voorbeeld van gaslighting.

Dankzij zijn inzichten bij mij durfde hij het risico te nemen om de gaslighting te stoppen.

Gaslighting voorbeelden in het perfecte gezin

Tim van 16  zit tegenover mij in de counselingruimte, zijn blik vermoeid en zijn schouders gebogen onder het gewicht van zijn woorden.  Hij groeit op in het perfecte gezin. Zijn moeder is een tip top verzorgde vrouw in de buurt, die er voor zorgt dat het huis er uit ziet om door een ringetje te halen. Tim gedraagt zich alsof hij rechtsreeks uit een tijdschrift is gestapt.

Zij heeft de neiging om Tim op een groot voetstuk te zetten, indien zij op bezoek zijn bij vrienden of familie. Als het haar prestatie is hoe ik het op school doe. Achter de façade van zijn moeder schuilt echter een  verwarrende persoonlijkheid. Hij begint te vertellen over zijn leven in het zogenaamde perfecte gezin.

“Vanaf jonge leeftijd heb ik geleerd dat fouten maken geen optie is,” begint Tim zachtjes. “In ons huis is daar geen ruimte voor. Als ik een 8 haal op school, krijg ik te horen dat ik heb gefaald. Mijn moeder zegt dat ze me voorbereidt op een succesvolle toekomst, maar het voelt alsof ik gek word onder de druk van het presteren. Ik wil dit niet meer.” Tim raakt eindeloos in de war van de mensen die hij onvoorwaardelijk moet kunnen vertrouwen.

Hij kijkt naar zijn handen, die rusteloos in zijn schoot liggen, en vervolgt: “Ik laat mijn moeder niet zien hoe ik me soms voel.  Ze is zeker niet blij als ik niet aan haar verwachtingen voldoe. Ik denk dat ik een masker draag – ook buiten – overal,  zelfs als ik van binnen kapot ga.”

Zijn stem trilt een beetje als hij verder vertelt: “Als ik me boos voel, worden mijn emoties genegeerd. Ik krop het op. Mijn moeder reageert daar niet op en zegt dat ik gewoon vooruit moet kijken. Gewoon door, borst omhoog, kin vooruit. Dus ik probeer mijn explosieve gevoelens te onderdrukken, maar ik houd het niet vol om te doen alsof het goed met me gaat. Wat moet ik doen?’”

Ik moedig Tim aan om verder te praten. Hij sluit zijn ogen  en verzamelt zijn gedachten voordat hij verder gaat: “ik zou eigenlijk zo graag mezelf willen zijn. Zonder me constant opgefokt en eenzaam te voelen en naar verdovende middelen te willen grijpen.”

De impact van prestatiedruk, verwarring en gaslighting op Tim hier beschrijven. De gaslighting van zijn moeder ondermijnt zijn gevoel van eigenwaarde, negeert zijn emoties en dwingt hem tot het dragen van een perfect masker. Dit kan leiden tot psychische problemen, isolatie en een verlies van vertrouwen in zichzelf en daardoor in anderen.

Zijn verhaal benadrukt de verwoestende effecten van emotionele manipulatie. Ik heb het belang onderkend om te zoeken naar de juiste hulpverlening en assertief te worden.

Wil je weten hoe het is om zelfliefde te ervaren waardoor je je kunt weren tegen gaslighting zoals bij deze voorbeelden?

Ik help je graag om meer van jezelf te gaan houden.

Plan een intake in om te weten of mijn aanpak bij je past.